Vẫn biết Lyon nổi tiếng với trò múa rối Guignol, nhưng trước tới giờ tôi chẳng mấy khi gặp vì có vẻ như nó đã rời xa khỏi các hoạt động công cộng mà tôi thường ưu tiên lui tới. Trên ti vi và mạng internet đôi lúc cũng được share vài clip ngắn có tính chất trào phúng chế giễu những quan chức hay nhân vật nào đó của nước Pháp, nhưng vừa nghe vừa ngáp vì nhiều chỗ khó hiểu và cũng chẳng liên quan đến mình.

Français : le Guignol c’est lyonnais! (Photo credit: Wikipedia)

Nhưng hôm nay lang thang thế nào lại gặp được một show múa rối mini dài chứng 15 phút ở một phiên chợ Noel làng quê cuối năm. Các suất diễn xoay vòng liên tục nửa tiếng 1 lần mà rạp vẫn luôn kín đặc. Tiếng là diễn cho trẻ con nhưng người lớn chầu rìa vòng trong vòng ngoài. Nhìn mấy bà mấy cô tóc vàng, đi bốt đội mũ len thời trang chạy bình bịch từ xa tới khi nghe tiếng loa báo hiệu suất diễn đã bắt đầu mới thấy độ hấp dẫn của Guignol không giới hạn lứa tuổi.
Chỉ có 1 người biểu diễn, núp kín và thò tay lên điều khiển con rối như đeo găng và tự mình lồng tiếng cho nhân vật bằng các giọng nói khác nhau. Mấy chú rối sống động, rất thật và tinh quái qua những màn đối đáp làm các bé và cả người lớn bò ra cười. Ông nghệ sỹ, tuy không ai thấy nhưng có vẻ như đang quan sát tốt khán giả bằng các pha chọc cười bọn trẻ, thậm chí chọc cả mấy bà già đang hồn nhiên cười theo đám trẻ. Tay nghệ sỹ này ác, các cụ bà khả kính đang mải cười, bị chọc, khéo sặc văng cả răng giả.
Khởi thủy thì trò múa rối Guignol ra đời ở Lyon đầu thế kỷ 19 do một bác “thợ nhổ răng” (tên gọi nha sỹ hồi trước) sáng tạo ra. Để làm cho các bệnh nhân của mình tạm quên đi những cơn đau rấm rứt khó chịu, vị nha sỹ đã nghĩ ra cái trò này như một liệu pháp thư giãn. Con rối trong các show diễn mini của vị bác sỹ luôn luôn hài hước và buông lời giễu cợt tầng lớp quý tộc tinh tế, sâu sắc. Ấy là mấy quảng cáo trong tờ giới thiệu về nét văn hóa truyền thống Lyon nói vậy. Chứ đối với tôi, buổi diễn múa rối hôm nay xem được gợi nhớ lại hồi trẻ con những lần đi xem kịch thiếu nhi ngày 1 tháng sáu do nhà trường tổ chức tại rạp Quàng Khăn Đỏ hay Hồng Hà, khi mỗi lần chú Hồng Kỳ gọi vọng xuống sân khấu là lũ trẻ con chúng tôi đồng loạt hét lên theo, càng to càng khoái, đặc biệt là đến cái đoạn “Xưa kia kinh đô bát đa có một chàng trai đáng yêu gọi tên. Á li…baaaaa baaaaaaà”. Lần nào cũng như lần nào, cũng hét.

Dẹp kỷ niệm thơ ấu lại, Clip dưới đây là một showmini Guignol như thế.