Rượu vang nóng, hạt dẻ nướng và crêpe đường thơm phức lại có cơ hội xuất hiện khắp các góc nhỏ của thành phố để giúp du khách thêm hào hứng cuốc bộ khắp các điểm trình chiếu ánh sáng kỳ ảo của Lễ hội Ánh sáng (Fête des Lumières) ở Lyon. Có nhiều lý do khiến người dân Lyon tự hào với lễ hội ánh sáng của mình, những hoạt cảnh trình chiếu bằng ánh sáng trên bề mặt các tòa nhà trung cổ, những đài phun nước, hay công trình điêu khắc lịch sử được soi rọi bằng những màu sắc khác nhau trong đêm đông tối trời, những quả khinh khí cầu to đùng mang hình thù từa tựa như những chú cá voi bay là là dọc sông, những ngọn nến nhiều màu lung linh bên cửa sổ,  những chùm pháo hoa lung linh hắt những ánh sáng bảy màu lên hình khối Vương cung thánh đường cổ kính, cả thành phố trở thành một sân khấu lớn cho những tác phẩm ánh sáng.

Fête des Lumières 2012 – Saint Jean (Photo credit: Melusine3012)

Nến và ngọn lửa vốn đã tượng trưng cho ước mơ của con người, của sự lãng mạn và những điều tốt đẹp nhất, những ngọn nến đó đã thắp sáng bởi những người dân lyon trong lịch sử, ngày 8-12-1852, để cảm ơn đức mẹ Maria, ngọn nến của lòng mộ đạo, của ước mơ đã khởi đầu cho một nét văn hóa đẹp. Từ đó hàng năm, cứ đến ngày này, ngọn nến đó vẫn được thắp lên để tiếp nối truyền thống, để tri ân thánh thần, để tưởng nhớ lịch sử và để tiếp nối ước mơ. Ngọn lửa từ cách đây gần 200 đã được Lyon nuôi dưỡng phát triển thành lễ hội ánh sáng kỳ ảo và đầy ý nghĩa.
Tôi sẽ không sử dụng những tính từ như hào nhoáng, hoành tráng khi miêu tả Lễ hội ánh sáng Lyon, ở đây ta không gặp được những màn trình diễn pháo hoa gần 30 điểm đồng loạt cao thấp như ở Hà nội, chúng ta cũng không gặp những trình chiếu nhạc nước hoành tráng như Las vegas, ánh sáng ở Lyon không hoành tráng rực rỡ mà đa sắc và kỳ ảo. Mỗi tiết mục ánh sáng là một câu chuyện lịch sử, hiện đại và nhân văn. Ánh sáng trong đêm tối có quyền năng tối thượng, nó che bớt những gì nghệ sỹ muốn và chắt lọc ra những nét đẹp huyền diệu. Một  nhà hát cổ kính bỗng trở nên tươi mới và lạ lẫm với những sắc sơn hiện đại, một tòa thị chính uy nghiêm bỗng trở thành màn hình PC khổng lồ cho các cô bé cậu bé lần lượt lên chơi Pacman, một nhà thờ kiến trúc trung cổ bỗng trở thành một chiếc đồng hồ thiên văn đang rùng mình báo thức. Ánh sáng mơ ước, thành kính của truyền thống đã được các nghệ sỹ phù phép trở thành ánh sáng nghệ thuật khơi gợi niềm vui cho mỗi người dân Lyon.

Lễ hội ánh sáng năm 2012 – Ảnh Tuan Lalarme

Người dân Lyon mọi lứa tuổi và trình độ đều quan tâm tới lễ hội, và họ cũng nhiệt tình tham gia trong các tiết mục cần sự tương tác một cách hào hứng nhất. Tôi không thể quên được ánh mắt bẽn lẽn vui thích của chú bé tóc vàng 5,6 tuổi khi nghe tiếng vỗ tay rầm rầm của mọi người cổ vũ khi chơi điện tử trên mặt tiền tòa nhà lịch sử, tôi cũng thấy sự vui vẻ và quyết tâm của 10.000 người lần lượt tham gia đạp xe quanh tượng Louis XIV để thắp pháo sáng liên tục soi rọi vị hoàng đế mặt trời này. Có những tiết mục thật đơn giản và lãng mạn, ở một góc phố cổ cạnh bảo tàng Miniature (Bảo tàng mô hình thu nhỏ) một chiếc máy quay mở sẵn, một điệu valse êm ái cho những đôi trai gái vào khiêu vũ, máy quay ghi lại và sau đó bóng của những cặp nam nữ này được phóng lớn nổi bật lên trên một bức tường rêu phong ngoài phố cho chính họ và bạn bè xem lại. Bóng và ánh sáng đã bỏ qua mọi chi tiết hiện thực để chiếu lại qua hai gam màu sáng tối những cử động lãng mạn đến siêu thực hay vụng về vui vẻ.

lyon_fete_des_lumieres_2012_001 (Photo credit: dyfustifications)

Lễ hội ánh sáng không chỉ dành cho dân cư mà còn cả những người khách. Hàng triệu người đổ về Lyon hàng năm để xem lễ hội ánh sáng, trong 4 ngày lễ của năm 2011, có khoảng 3 triệu lượt khách trong đó có 1/3 là khách quốc tế, thử so sánh với con số 6 triệu khách du lịch đến việt nam trong cả năm 2011 mới hình dung thấy được độ hấp dẫn của lễ hội. Ánh sáng lễ hội cũng được thắp lên ở nhiều thành phố lân cận và quốc tế. Những tiết mục trình chiếu của các “nhà thiết kế ánh sáng” được đưa đi khắp nơi biểu diễn và mang lại doanh thu khổng lồ cho họ, những tác phẩm người dân Lyon được xem hôm nay sẽ một lần nữa xuất hiện ở Jerusalem, ở Singapore và nhiều đô thị khác, nhưng tôi nghĩ, không ở đâu, lễ hội ánh sáng lại giàu truyền thống, giàu ý nghĩa và đẹp mơ màng như ở Lyon. Vì đằng sau lễ hội, là cả sự cố gắng của các nhà quản lý đô thị, họ thực sự là những người hiểu truyền thống vùng đất này và mong muốn mang lại những món quà giá trị nhất cho người dân Lyon. Khi nhắc đến “giá trị” tôi muốn nói tới những con số kinh tế ấn tượng về chi phí cho lễ hội. Chi phí cho tiêu thụ điện cho ánh sáng tại lễ hội này chỉ tốn mất khoảng 3000Euro, một con số quá nhỏ khi thắp sáng cả thành phố trong 4 đêm liên tiếp cho những hoạt động nghệ thuật trình chiếu (*). Những chiếc đèn LED tiết kiệm năng lượng, những giải pháp về pin mặt trời đã được sử dụng để giảm thiểu chi phí cho năng lượng và ảnh hưởng môi trường. Nhờ đó, đầu tư cho các nghệ sỹ và tiết mục được chú trọng hơn để ra được những tiết mục trình chiếu ánh sáng thú vị và đầy chất nghệ thuật. Người dân Lyon tự hào với lễ hội của họ, các nghệ sỹ tự hào với các tiết mục của mình và những nhà quản lý đô thị tự hào với những gì mình tổ chức. Một mô hình bền vững cho một đô thị văn hóa phát triển bền vững và tiện nghi. Tam giác động lực phát triển văn hóa – nghệ thuật – kinh tế giữa người dân, nghệ sỹ và nhà quản lý đô thị đã hoạt động hiệu quả để xây dựng một không gian văn hóa hiện đại và giàu truyền thống, xây dựng một môi trường nghệ thuật giá trị cao và xây dựng phương thức tổ chức kinh tế hiệu quả. Nhưng trên hết lễ hội Ánh sáng đã tiếp tục thắp sáng những ước mơ của người dân thành phố này.

Chú thích:

(*) Mặc dù Lyon là trung tâm kinh tế lớn thứ 2 nước pháp, nhưng chi phí tổng cộng cho 4 đêm lễ hội là khoảng 2,5 triệu euro, (tương đương 50 tỷ VND), trong đó các doanh nghiệp tài trợ 50%, quỹ của thành phố bỏ ra 50%. Không hề lớn cho một lễ hội đẹp và quy mô như vậy. Hơn nữa, doanh thu các cửa hàng dịch vụ ở trung tâm tăng 4,6 lần so với bình thường, 15000 phòng khách sạn trung tâm được đặt chỗ trong suốt sự kiện, và nhiều tiết mục trình chiếu đã được “xuất khẩu” ra các thành phố khác mang lại nguồn thu 1,5 triệu euro cho các nghệ sỹ thực hiện – số liệu 2008 và 2010 trên trang onlylyon.org